De nieuwe Kattenbrug in het centrum van Groningen oogt superslank. In het midden van de overspanning is de dikte van het brugdek slechts 400 mm. Een huzarenstukje van Haitsma Beton die in de categorie ‘specials’ een ligger heeft ontworpen die lijkt te zweven boven het water.
“Passen en meten, dat was bij dit project toch wel een grote uitdaging”, zegt projectleider Bart Niezen van hoofdaannemer Heijmans. “Hoe zorg je dat de ultraslanke en getoogde liggers precies over de stekeinden glijden bij de montage? Dat vraagt veel afstemming en vooral: goed meten.”
Inmiddels ligt de Kattenbrug op zijn plaats en zal de argeloze passant niet vermoeden welk huzarenstukje hier is verricht. De getoogde stadsbrug verbindt het Gedempte Kattendiep met het Schuitendiep in het oosten van het centrum van Groningen. De brug is niet alleen voor fiets- en autoverkeer, maar vormt een belangrijk onderdeel van de nieuwe busroute langs de oostkant van de binnenstad. In februari 2022 rijden de eerste bussen over de stadsbrug.
Bijzondere liggers
Gemeente Groningen is opdrachtgever van het complete project ‘Bussen over oost – Kattenbrug e.o.’ In opdracht van hoofdaannemer Heijmans heeft Haitsma Beton zeven heel bijzondere liggers ontworpen en geproduceerd. De integraal ontworpen specials zijn 21,6 meter lang. In het midden van de overspanning zijn de liggers zeer rank en sierlijk met een minimale constructiehoogte van slechts 400 mm. Bovendien heeft de brug een toog (‘kattenrug’), waardoor de uitstraling van een stadsbrug wordt versterkt.
De liggers zijn langs- en dwars nagespannen en wegen 56 ton per stuk. Voordeel van dit systeem is niet alleen de grote slankheid, maar ook dat er geen druklaag nodig is. Het asfalt kan direct op de liggers worden aangebracht. Bijzonder zijn verder de vleermuissleuven, die aan de onderzijde aan de uiteinden van de liggers zijn aangebracht. Vleermuizen kunnen hun pootjes vasthaken aan het opgeruwd beton en zo de (dag)rust ongestoord doorbrengen.
Groningen, Kattenbrug
Ontwerpfase
Voor de tender op de markt kwam, was Haitsma Beton al betrokken bij dit bijzondere kunstwerk. In samenwerking met Royal HaskoningDHV is het integrale ontwerp tot stand gekomen. Om er zeker van te zijn dat het ontwerp uitvoerbaar was, is dit door Royal HaskoningDHV en Haitsma Beton vooraf getoetst. Uiteindelijk is het ontwerp in een RAW-bestek op de markt gebracht. Heijmans won de aanbesteding en voert het project nu uit.
Productiemethode
Voor de productie is gekozen voor een projectmal van hout, geleverd door Verhoeven Timmerfabriek. Bijzonder is dat Heijmans (HSVT) in de fabriek de langsnaspanning voor Haitsma Beton heeft verzorgd. Door de bijzondere vorm, combinatie met naspanning en daarbij de vleermuissleuven was het een uitdaging om de elementen te ontkisten. Maar met alle voorbereidingen en inspanningen is dit zeer goed verlopen.
“Dit project vraagt door zijn bijzondere ontwerp een optimale afstemming tussen de betrokken partijen”, zegt Bart. “Vanwege de bijzonder ranke vorm zijn er speciale eisen gebonden aan het monteren van de liggers. De liggers worden monoliet aan de landhoofden vastgestort en tijdelijk gefixeerd middels een gain-draadeindverbinding in de onderplaat van de landhoofden. De moeren op de draadeinden worden op een bepaalde momentkracht vastgedraaid nog voordat het gewicht van de ligger uit de kraan wordt neergelaten. Zodoende wordt er op voorhand een moment gecreëerd waar in het ontwerp rekening mee is gehouden om de brug constructief zo optimaal mogelijk te benutten.”
Bart vervolgt: “Gevolg is wel dat we de positie van de sparingen in de liggers na de stort nogmaals hebben nagemeten. Pas daarna zijn de landhoofden met stekeinden gestort. Je wilt voorkomen dat de stekeinden tijdens de montage niet passen. Hetzelfde geldt voor de fraaie gepolijste en gestraalde betonnen prefab elementen die straks de randafwerking van de brug vormen. Die elementen moeten de toog in de brug precies volgen. Dat vraagt dus de nodige afstemming met Haitsma Beton en de leverancier van de randafwerking.”
Montage
Op dinsdag 9 november zijn de liggers probleemloos gemonteerd. Vanwege de grote benodigde reikwijdte is de montage uitgevoerd met een 700 tons mobiele kraan. Deze kolos moest de 56 ton zware liggers over een afstand van bijna 30 meter op hun plek leggen. Bart over de volgende stappen: “Op woensdag zijn de liggers voor dwarsnaspanning gekoppeld en op donderdag zijn de kabels ingevoerd. Op vrijdag zijn de naden tussen de liggers dichtgestort. Die konden in het weekeinde uitharden. Uiteindelijk is in de week daarna de dwarsnaspanning uitgevoerd. In februari 2022 moeten de eerste bussen over de brug rijden. Door een goede samenwerking tussen de verschillende partijen heeft de Gemeente Groningen er binnenkort een bijzondere brug bij.”
