Tijdens een weekendafsluiting van 4 tot 7 november 2022 is het verouderde viaduct Hoog Burel over de A1 nabij afslag Hoenderloo gesloopt. Op 1 maart 2023 moet hier een nieuw viaduct liggen. Wat veel passanten dan niet weten, is dat een deel van het viaduct bestaat uit liggers die afkomstig zijn van een viaduct uit Groningen. Haitsma Beton laat hiermee zien dat prefab liggers bij uitstek circulair zijn te gebruiken.
Rijkswaterstaat werkt de komende jaren aan vervanging en renovatie van de bestaande infrastructuur. Veel bruggen, tunnels, sluizen en viaducten stammen uit de jaren ‘50 en ’60 van de vorige eeuw. Ook zijn ze door de jaren heen intensief belast door steeds meer en steeds zwaarder verkeer. Dit vergroot de kans op schade. Daarom worden deze kunstwerken nu vernieuwd. Viaducten die nu gebouwd worden, worden echter ontworpen voor een levensduur van 100 jaar. Maar vaak moeten ze al jaren eerder worden gesloopt, omdat de kruisende infrastructuur wordt verbreed. Nieuwe viaducten worden vervolgens gebouwd met nieuwe materialen. Dit kan en móet volgens Rijkswaterstaat anders. Vanaf 2030 wil Rijkswaterstaat daarom volledig klimaatneutraal en circulair werken. Dit geldt ook voor het aanleggen, vervangen en renoveren van viaducten en bruggen.
Op dit moment zijn er nog geen ‘inkoopklare’ werkwijzen of oplossingen voor circulaire viaducten. Met de Strategic Business Innovation Research (SBIR) Circulaire Viaducten wil Rijkswaterstaat hier verandering in brengen en bruikbare innovaties voor circulaire viaducten laten ontwikkelen die zij daarna als ‘launching customer’ kan gaan toepassen. SBIR is een manier van inkopen waarmee de innovaties in de markt worden gestimuleerd. Door het onderzoek- en ontwikkeltraject voor innovaties mee te financieren, krijgt het innovatieve vermogen van de markt een boost.
De vervanging van het oude viaduct Hoog Burel kent voor het eerst een SBIR-uitvraag. In opdracht van RWS vervangt Dura Vermeer het viaduct over de A1. Het consortium Combinatie Liggers 2.0 heeft oude liggers uit een viaduct over de Europaweg in de A7 Zuidelijke Ringweg Groningen geschikt gemaakt voor een nieuwe toepassing in een viaduct. Combinatie Liggers 2.0 is een samenwerking tussen Royal HaskoningDHV, Vlasman, Dura Vermeer en ook Haitsma Beton.
“Er is een methode ontwikkeld om de druklaag te verwijderen met behoud van de aansluitwapening. Ook is onderzocht of de liggers in zijn te korten tot circa 80% van hun originele lengte. In Groningen waren ze namelijk negentien meter lang, voor het nieuwe viaduct moeten ze worden ingekort naar veertien meter. Het is hierbij ook mogelijk om de kruisingshoek aan te passen voor de gewenste nieuwe toepassing”, vertelt Hendrik Herder, technisch commercieel adviseur bij Haitsma Beton.
Foto: Wietse de Jong, Rijkswaterstaat
Het nieuwe viaduct houdt dezelfde wegindeling als het huidige viaduct. Haitsma Beton levert en monteert de oude en nieuwe liggers voor dit kunstwerk voor Dura Vermeer. Het kunstwerk bestaat uit vier velden. De twee hoofdoverspanningen zullen gemaakt worden van twee keer acht nieuwe HRP-railliggers en twee HTR-randliggers, met een lengte van 31 meter. De twee zijvelden worden gemaakt van twee keer acht HRP-liggers uit het Groningse viaduct. De vier HTR-randliggers zijn wel nieuw. Hier is de overspanning 14 meter.
Hendrik: “Het leuke is dat de hergebruikte HRP-liggers destijds, 35 jaar geleden, ook door Haitsma Beton zijn geleverd. Uit het bestaande viaduct zijn de liggers losgezaagd en geboord. Vervolgens zijn de liggers uitgehesen en getransporteerd naar een tussenopslag in Apeldoorn. Daar zijn ze geschikt gemaakt voor de toepassing in Hoog Burel. De bestaande druklaag is verwijderd en de liggers worden begin dit jaar op de nieuwe plaats gemonteerd.”
Volgens Hendrik is de vervanging van het viaduct Hoog Burel natuurlijk een geweldig affiche voor de prefab voorgespannen liggers. “Feitelijk bouwen we al decennia circulair. De samenstelling van het beton, voorspanwapening en wapening is niet heel veel gewijzigd ten opzichte van de huidige bouwmethode. De hergebruikte liggers hebben een aangetoonde restlevensduur van 100 jaar boven op de al bewezen levensduur. We durven zelfs wel een totale levensduur van 200 jaar te noemen. De volgende stap is nu de liggers zo te ontwerpen dat een demontage efficiënter en goedkoper kan. De ontwikkelingen zijn al in een ver gevorderd stadium en zullen binnenkort geïmplementeerd worden. Daarbij moeten we ook denken aan de Nationale Bruggenbank, waarin alle prefab liggers worden opgenomen die in kunstwerken in Nederland worden toegepast.”
